บทความ
การใช้ยาในการรักษาทางทันตกรรม สำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง
นิยาม และการจำแนกประเภทหรือระยะของโรคไตเรื้อรัง
The National Kidney Foundation ได้ให้คำจำกัดความของโรคไตเรื้อรัง (chronic kidney disease: CKD) คือ “โรคที่มีความผิดปกติของโครงสร้าง หรือการทำงานของไตที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้ป่วย คงอยู่นานมากกว่า 3 เดือน” โดยการประเมินจากข้อบ่งชี้ที่แสดงถึงความเสียหายต่อไต (markers of kidney damage) เช่น ภาวะปัสสาวะมีแอลบูมิน (albuminuria) ความผิดปกติของไตที่ตรวจพบจากภาพถ่ายทางการแพทย์ หรือการตรวจทางจุลพยาธิวิทยา มีประวัติการปลูกถ่ายไต นิ่วในไต เป็นต้น หรือมีค่า glomerular filtration rate (GFR) น้อยกว่า 60 ml/min/1.73 m2 โดยจำแนกระยะหรือประเภทของโรคตามการทำงานของไตซึ่งประเมินโดยใช้ค่า GFR ได้ดังตารางที่ 1
ตารางที่ 1 แสดงการจำแนกประเภทของ GFR ในโรค CKD|
GFR category |
GFR (ml/min/1.73 m2) |
Term |
|
G1 |
≥90 |
Normal or high |
|
G2 |
60 – 89 |
Mildly decreased |
|
G3a |
45 – 59 |
Mildly to moderately decreased |
|
G3b |
30 – 44 |
Moderately to severely decreased |
|
G4 |
15 – 29 |
Severely decreased |
|
G5 |
< 15 |
Kidney failure |
การประเมินค่า glomerular filtration rate
โดยการประเมิน GFR แนะนำให้ใช้วิธีการคำนวณจากสมการ CKD-EPI (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration) equation ดังตารางที่ 2
ตารางที่ 2 สมการ CKD-EPI จำแนกตามเพศและระดับครีแอตินินในเลือด (serum creatinine: SCr)|
Sex |
Serum creatinine (mg/dl) |
CKD-EPI equation |
|
Female |
≤ 0.7 |
eGFR = 144 x (SCr/0.7)-0.329 x (0.993)Age |
|
|
> 0.7 |
eGFR = 144 x (SCr/0.7)-1.209 x (0.993)Age |
|
Male |
≤ 0.9 |
eGFR = 141 x (SCr/0.9)-0.411 x (0.993)Age |
|
|
> 0.9 |
eGFR = 141 x (SCr/0.9)-1.209 x (0.993)Age |
การบริหารยาในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง
การบริหารยาในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ควรมีการปรับเปลี่ยนตามการทำงานของไตของผู้ป่วยแต่ละรายโดยใช้การประเมินค่า GFR ตามสมการดังกล่าวข้างต้น โดยอาจลดขนาดยา หรือเพิ่มระยะห่างของการบริหารยา หรือใช้ทั้งสองวิธีร่วมกัน บทความนี้จะกล่าวถึงการปรับเปลี่ยนยาที่มักใช้บ่อยทางทันตกรรมเท่านั้น
Antimicrobial agents
Drug
| Drug |
Dose (normal renal function) |
GFR > 50-90 |
GFR 10-50 |
GFR < 10 |
Hemodialysis |
CAPD* |
|
Amoxicillin |
250-500 mg po q8h |
250-500 mg q8h |
250-500 mg q8-12h |
250-500 mg q24h |
Supplement dose after dialysis |
250 mg q12h |
|
Amoxicillin / clavulonate |
500/125 mg po q8h |
500/125 mg q8h |
250-500 mg (amoxicilin) q8-12h |
250-500 mg (amoxicillin) q24h |
Supplement dose after dialysis |
No data |
|
Clindamycin |
150-300 mg po q6h |
No adjustment |
No supplement dose after dialysis |
No adjustment |
||
|
Metronidazole |
250-500 mg po q8-12h |
No adjustment |
Supplement dose after dialysis |
No adjustment |
||
|
Tetracycline |
250-500 mg po q6h |
250-500 mg q8-12h |
250-500 mg q12-24h |
250-500 mg q24h |
250-500 mg q24h |
250-500 mg q24h |
Analgesics
|
Drug |
Dose (normal renal function) |
GFR > 30 |
GFR 10-30 |
GFR < 10 |
Hemodialysis |
Comment |
|
Paracetamol |
325-650 mg po q4-6h |
325-650 mg po q4-6h |
325-650 mg po q6h |
325-650 mg po q8h |
No supplement dose after dialysis |
Consider dose reduction when GFR < 30 |
|
Ibuprofen |
200-400 mg po q4-6h |
No adjustment |
Avoid in NSAIDs when GFR < 30 |
No supplement dose after dialysis |
Avoid prolonged therapy when GFR < 60 |
|
|
Tramadol |
50-100 mg po q4-6h |
50-100 mg po q6-12h |
50-100 mg po q6-12h |
25-50 mg po q12h |
Supplement dose after dialysis |
- Reduce dose when GFR < 60 - Avoid extended release |
หมายเหตุ การปรับเปลี่ยนการบริหารยาของหนังสืออ้างอิงแต่ละฉบับมีความแตกต่างกัน บทความนี้เป็นการรวบรวมเนื้อหาจากหนังสืออ้างอิงหลายฉบับตามความเห็นของผู้เขียนเพื่อเป็นแนวทางในการปรับเปลี่ยนการบริหารยาในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังเบื้องต้นเท่านั้น ทันตแพทย์ควรพิจารณาการบริหารยาในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังตามความเหมาะสมของผู้ป่วยแต่ละราย