บทความ

การซ่อมแซมครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนด้วยเรซินคอมโพสิต
​(Repair of porcelain fused to metal crown with resin composite)

ในปัจจุบันการบูรณะฟันด้วยครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนเป็นที่ได้รับความนิยม  เนื่องจากให้ความแข็งแรงและสวยงาม ทำได้ทั้งฟันหน้าและฟันหลัง พอร์ซเลนเป็นวัสดุที่มีความแข็งแต่มีข้อด้อยคือเปราะ เมื่อผู้ป่วยใช้งานไประยะหนึ่งอาจเกิดการแตกหักของพอร์ซเลนได้  การซ่อมแซมงานครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนภายในช่องปากให้แก่ผู้ป่วยเป็นทางเลือกหนึ่งที่สามารถทำได้

การแตกหักของครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนเกิดจากสองสาเหตุ คือ เกิดจากการใช้งานโดยผู้ป่วยและเกิดจากความผิดพลาดของขั้นตอนการทำชิ้นงานการแตกหักของครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลน ซึ่งเกิดจากการใช้งาน ได้แก่ ผู้ป่วยมีนิสัยกัดถูฟันโดยไม่รู้ตัว การกัดดินสอหรือปากกา เกิดจากอุบัติเหตุ เกิดจากใส่ท่อช่วยหายใจในการผ่าตัด การแตกหักของครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลน ซึ่งเกิดจากความผิดพลาดของขั้นตอนการทำชิ้นงานได้แก่ การออกแบบลักษณะกายวิภาคด้านบดเคี้ยวไม่ถูกต้อง รวมทั้งการออกแบบโครงสร้างฐานโลหะไม่ถูกต้อง เช่น โลหะหนาไม่พอ หรือไม่มีโลหะรองรับพอร์ซเลน ความหนาของพอร์ซเลนไม่พอ การเลือกพอร์ซเลนที่มีความสัมประสิทธิ์การขยายตัวเหตุความร้อน (coefficient of thermal expansion) ไม่เหมาะสมกับโลหะ ผิวโลหะปนเปื้อนก่อนเคลือบพอร์ซเลน พอร์ซเลนหรือโลหะมีรอยตำหนิ การยึดติดกันระหว่างโลหะและพอร์ซเลนไม่สมบูรณ์ โดยทำให้เกิดการแตกของงานบูรณะครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนเมื่อทำการบดเคี้ยว (1-3)

การซ่อมแซมครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนด้วยเรซินคอมโพสิตเป็นวิธีการซ่อมที่ได้รับความนิยม  เนื่องจากเรซินคอมโพสิตเป็นวัสดุที่มีความสวยงามใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติและพอร์ซเลน สามารถขัดแต่งได้เรียบและสวยงาม ทำได้ง่าย ราคาถูก และให้ค่ากำลังแรงยึดระหว่างพอร์ซเลนและเรซินคอมโพสิตสูงทั้งค่ากำลังแรงดึง (tensile bond strength) (4) และค่ากำลังแรงยึดเฉือน (shear bond strength) (5) นอกจากนี้ยังพบว่าค่ากำลังแรงยึดเฉือนของเรซินคอมโพสิตต่อพอร์ซเลนจะเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อมีการใช้ไซเลนร่วมด้วย (5-8) อย่างไรก็ตามการซ่อมครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนด้วยเรซินคอมโพสิต เป็นการรักษาในกรณีฉุกเฉินหรือเป็นการรักษาเชิงอนุรักษ์ บางกรณีอาจไม่สามารถซ่อมแซมได้จำเป็นต้องรื้อทำครอบฟันใหม่ วิธีการซ่อมแซมชิ้นงานพอร์ซเลนที่แตกด้วยเรซินคอมโพสิต เริ่มจากใส่แผ่นยางกั้นน้ำลาย กรอโดยรอบของส่วนพอร์ซเลนที่แตกเป็นรอยตัดเฉียง (bevel) จากนั้นปรับสภาพผิวพอร์ซเลนด้วยกรดไฮโดรฟลูออริก (hydrofluoric acid, HF) หรือเจลอะซิดูเลตฟอสเฟตฟลูออไรด์หรือเอพีเอฟ (acidulated phosphate fluoride gel , APF) อย่างไรก็ตามบางการศึกษาแนะนำให้ใช้การเป่าทรายที่ผิวพอร์ซเลนแทนการใช้กรดไฮโดรฟลูออริกเพื่อลดความเสี่ยงในการที่เนื้อเยื่อในช่องปากจะถูกกรดกัดเนื่องจากพบว่าทั้งสองวิธีให้ผลสำเร็จในการซ่อมแซมใกล้เคียงกัน (9) ในกรณีที่พอร์ซเลนแตกจนเห็นโลหะให้เพิ่มการเป่าทราย (sandblasting) ที่ผิวโลหะร่วมกับการใช้สารทึบแสง (opaquer) ทาปิดสีโลหะก่อนเพื่อความสวยงาม ทาไซเลน 1 นาที หลังจากนั้นทาสารยึดติด ฉายแสงเป็นเวลา 20 วินาที และบูรณะด้วยเรซินคอมโพสิต (10-11)

พบอัตราการคงอยู่ของการซ่อมแซมครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนด้วยเรซินคอมโพสิตคือร้อยละ 89ในระยะเวลา 3 ปี  โดยในบริเวณฟันหน้าจะพบอัตราการคงอยู่ของการซ่อมด้วยเรซินคอมโพสิตมากกว่าฟันหลัง ซึ่งตำแหน่งของฟันนั้นมีผลต่อความสำเร็จในการซ่อม (1) อย่างไรก็ตามทันตแพทย์ควรประเมินสภาพของครอบฟันว่าสามารถซ่อมแซมได้หรือไม่ และควรประเมินหาสาเหตุของการแตกของครอบฟัน และกำจัดสาเหตุก่อนทำการซ่อมครอบฟัน เพราะหากไม่กำจัดสาเหตุ ครอบฟันอาจแตกซ้ำได้