บทความ
ภาวะกระดูกขากรรไกรตายเนื่องจากยา (Medication-Related Osteonecrosis of the Jaw; MRONJ)
MRONJ case definition
Pathophysiology
มีหลายทฤษฎีที่พยายามอธิบายภาวะการเกิดกระดูกตายจากการได้รับยาโดยเฉพาะที่บริเวณกระดูกขากรรไกร ได้แก่ ยามีผลทำให้เกิดการยับยั้ง osteoclastic bone resorption รบกวนขบวนการ bone remodeling ยับยั้งขบวนการ angiogenesis การมี microtrauma จากการบดเคี้ยว หรือการกดทับของฟันปลอม การกด innate or acquired immunity การขาดวิตามินดี พิษของยาต่อเนื้อเยื่ออ่อนในช่องปาก และการอักเสบหรือติดเชื้อในช่องปาก
ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิด MRONJ ได้แก่
- ความแรง (potency) ของยา ยาชนิดรับประทานจะถูกดูดซึมในกระเพาะอาหารน้อย และสะสมในกระดูก ได้ช้ากว่ายาในรูปแบบฉีด ผู้ป่วยที่ได้รับยารูปแบบฉีดจึงมีความเสี่ยงในการเกิด MRONJ ได้มากกว่า
- ระยะเวลาที่ได้รับยา ( duration ) โดยเฉพาะผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาชนิดฉีดต่อเนื่องกันนานกว่า 10 เดือน และผู้ป่วยโรคกระดูกพรุนที่ได้รับยาชนิดรับประทานต่อเนื่องกันนานกว่า 5 ปี มีความเสี่ยงที่จะเกิด MRONJ
- หัตถการที่มีความเสี่ยง โดยเฉพาะการถอนฟัน หรือการผ่าตัดในช่องปาก ( dentoalveolar surgery )
- ตำแหน่งที่เสี่ยงต่อการเกิด exposed bone เช่น torus palatinus, torus mandibularis, exostosis
- สุขภาพอนามัยช่องปากที่ไม่ดี
- โรคปริทันต์
- การใช้สเตียรอยด์ ร่วมกับยากลุ่ม Antiresoptive หรือ antiangiogenic
- อื่นๆ เช่น ผู้ป่วยเบาหวาน โลหิตจาง การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์
Management Strategies for patients treated with antiresoptive or antiangiogenics
ข้อพิจารณาในการรักษาทางทันตกรรมในผู้ป่วยที่ได้รับยา antiresoptive หรือ antiangiogenic
ก. ADA Council on Scientific Affairs ในปี 2011 แนะนำว่ากรณีที่ได้ lower cumulative doses ของ bisphosphanates (ขนาดยาต่ำๆ และ <2 ปี) หรือได้ยา denosumab อาจไม่ต้องหยุดยาในการทำ invasive dental procedure
ข. International ONJ Task Force แนะนำให้หยุดยา (drug holiday) ในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง ได้แก่ ผู้ที่มี greater cumulative exposure ของ bisphosphanates (>4 ปี) และกลุ่มที่มี comorbid risk เช่น rheumatoid arthritis, prior or current glucocorticoid exposure, เบาหวาน หรือ สูบบุหรี่ จนกว่าแผลถอนฟันจะหาย